Incontinentie komt vaak voor bij ouderen (Vinsnes et al.,2012) en kan worden onderverdeeld in urine-, fecale en dubbele incontinentie.
Urine-incontinentie is een onvrijwillige vorm van urineverlies en kan in verschillende vormen voorkomen (Abrams et al., 2013), te weten stress-incontinentie (inspanningsincontinentie), urge incontinentie (aandrang incontinentie), druppel-incontinentie en neurogene incontinentie (ontstaat door beschadiging van lichaamszenuwen of het centraal zenuwstelsel).
Onder fecale incontinentie wordt onvrijwillig verlies van ontlasting bedoeld. Bij dubbele incontinentie verliezen personen ongewild zowel urine als ontlasting (National Collaborating Centre for Acute Care, 2007).
In 2017 was in WLZ instellingen de prevalentie van urine-incontinentie 56,7% en de nosocomiale urine-incontinentie 23,3%. De prevalentie van fecale incontinentie in WLZ instellingen was dat jaar 30.4% en de nosocomiale fecale incontinentie 17,4%. De prevalentie van dubbele incontinentie in WLZ instellingen was ten slotte 28,6% en van nosocomiale dubbele incontinentie 12,7%. In ziekenhuizen bedroegen zowel de nosocomiale urine als fecale incontinentie 1,5% (echter gemeten over slechts 67 personen in 2017). In thuiszorginstellingen bedroeg in 2017 de nosocomiale urine incontinentie 5,9% en de nosocomiale fecale incontinentie 1,1%.
Incontinentie is een omvangrijk gezondheidsprobleem dat vaak leidt tot een afname in de kwaliteit van leven van mensen. Praktische en hygiënische problemen die incontinentie oplevert gaan vaak samen met problemen als schaamte, stigmatisering, depressie, beperkingen in het dagelijks leven, beperkingen op seksueel gebied en verminderde zelfredzaamheid. Daarnaast kan incontinentie leiden tot incontinentie-gerelateerde dermatitis (IAD). Dit is een huidletsel dat ontstaat door vocht. Vooral langdurig huidcontact met urine gaat gepaard met frequent optredend huidletsel. IAD is te herkennen aan de vorm, maar ook aan de kleur van het letsel. De corrosieve werking van urine maakt de huid zacht en verweekt. Dit leidt tot beschadiging van de bovenste huidlagen. Andere kenmerken zijn de paarse kleur, oedemateus/gezwollen huid en vochtigheid van de huid. Ook de plaats van het letsel is van belang. IAD treedt ook op waar botuitsteeksels geen drukpunt vormen.
Decubitus en IAD worden vaak met elkaar verward. Het is belangrijk een onderscheid te maken tussen een druk-gerelateerd letsel (decubitus) en IAD. IAD is een vochtletsel die vaak moeilijk te onderscheiden is van decubitusletsel. Onder deelnemers uit WLZ instellingen was de prevalentie 6,2% in 2017. De prevalentie van IAD onder thuiszorginstellingen was in dat jaar 2,7%. Over de prevalentie van IAD in ziekenhuizen zijn (nog) geen cijfers beschikbaar.
De prevalentie van incontinentie is vanaf 2004 in de LPZ meting opgenomen. In 2004 was de prevalentie van incontinentie in ziekenhuizen 18,6%. In WLZ instellingen (verzorgingshuizen en verpleeghuizen) bedroeg deze 75,7%. In thuiszorginstellingen, ten slotte, bedroeg de prevalentie 38,1%.
Daarnaast worden ook de relevante kwaliteitsindicatoren van incontinentie gemeten en de maatregelen die worden genomen om incontinentie zowel te voorkomen als te behandelen.
De meetresultaten verschaffen voor de deelnemende zorgorganisaties gerichte informatie over hoe ze patiënten met incontinentie kunnen behandelen om zo de gevolgen te minimaliseren.
